Overdraagbare werkwijze
Waarom hier?
Waterpoort ligt in drie provincies rondom het Volkerak-Zoommeer en is het scharnier in de Zuidwestelijke Delta waar thema’s als zoetwaterbeschikbaarheid, waterveiligheid, klimaatverandering, infrastructuur, natuur, en de toekomst van het landbouw-voedselsysteem, bij elkaar komen. Sinds 2011 zag de versnipperde, sectorale en vooral ook reagerende overheid in dit gebied dat het instrumentarium tekort kwam om tot uitlegbare en gedragen keuzes te komen. De gedachte ontstond dat het gebied zelf misschien kon helpen om samenhangend, integraal en volhoudbaar te gaan werken. De passie van de mensen in het gebied is daarom de basis van de overdraagbare werkwijze, op basis van het verhaal van het gebied en wederkerige relaties (‘we are here to stay’). En als dat op het gebied van plekken en mensen gebeurt, dan kan dat ook door multinationals en instituties opgepakt worden. Dit gebied is de logische thuisbasis van een ‘innovatie ecosysteem’ voor leefomgevingskwaliteit.
Wat is het dan?
Van meet af aan hebben we de werkwijze begrensd. Initiatieven die langs reguliere kanalen gerealiseerd kunnen worden hebben Waterpoort niet nodig. Maar initiatieven die het gebied beter maken en waar anderen ook voor warm lopen (in ondernemende groepen) worden door Waterpoort wel geholpen. En vaak ontdekken we dan ook dat zo’n initiatief één of meerdere beleidsurgenties van de overheid helpt realiseren. Voor de overheid is het dus veel makkelijker om in te stappen in een ondernemende groep, dan om aan de voorkant te investeren in de infrastructuur.
Waardesturing (ontwikkelingsgericht werken of werken in Modus 2) in Waterpoort betekent een droom centraal stellen en daarmee ‘het geheel verbeteren’ op basis van persoonlijke passie, wederkerige relaties en voortbouwend op het verhaal van het gebied. Dit in contrast met wat we gewend zijn: werken met de regels en de middelen centraal, deelproblemen oplossen (reductionistisch) ten koste van de kwaliteit van het geheel en los van het verhaal van het gebied.
Wat gebeurt er dan in Waterpoort projecten?
De mensen dagen elkaar uit en steunen elkaar om ieders passie of droom sterker te maken. ‘Mijn droom mag er zijn, maar de jouwe ook’. Wanneer de droom in de context van de plek wordt gezet, blijkt telkens dat anderen erdoor geraakt worden. Die anderen kunnen inwoners, ondernemers, maar ook overheden en kennispartijen zijn. Zo ontstaat een inspirerend team dat dromen realiseert. Dat werkt aanstekelijk.
In de casussen blijkt dat ‘niet weten’ (hoe je droom te realiseren) een enorme katalysator is voor samenwerking, mits goed begeleid. In Waterpoort wordt daarom gewerkt vanuit vertrouwen, elkaar iets gunnen en een zekere kameraadschappelijkheid.
Waar gebaande paden (formele en anonieme procedures) blokkeren, maken de betrokkenen zo samen een nieuw eigen pad. Het begin van zulke Waterpoortprojecten vergt een beetje tijd. Voor ongeduldige managers ‘op afstand’ is dat ongemakkelijk. Maar de investering in een gedeelde droom, wederkerige relaties en professionele rollen, levert vervolgens in hoog tempo doorbraken op. Zelfvertrouwen in de samenleving neemt toe, net als de trots op het gebied en het vermogen maatschappelijke opgaven samen tegemoet te treden. Dat maakt Waterpoort een aantrekkelijke testing ground voor maatschappelijke opgaven.
Wat levert het op?
Het was de externe evaluatie van Frans Soeterbroek in 2015, die aan het licht bracht dat de schijnbare kleine initiatieven samen bij dragen aan de ontwikkeling van ‘regio competenties’ die op een andere manier buiten zicht en buiten bereik blijven. Het gaat dan om persoonlijke ontwikkeling van mensen; maar ook om het vermogen om situationeel tot briljante oplossingen te komen die op tekentafels elders en beleidsarena’s ver weg nooit bedacht kunnen worden. Hij pleitte destijds voor een opleidingstraject voor overheden en grote ondernemingen, om dit regionale vermogen te herkennen, aan te spreken en in te zetten. Zover is het nog niet gekomen. Intussen gaat de groei van het Waterpoort netwerk door. Met elke Waterpoort Academy worden weer zo’n 12 capabele mensen met frisse ervaring aan het netwerk toegevoegd.
De reeks voorbeelden groeit elk jaar. Zo’n 50% van de initiatieven lukt na enkele jaren! In sommige gevallen gaat het nog sneller zoals het Klimaatplein in Oudenbosch op de foto hiernaast.
Waardesturing voor wie?
Er is zicht op groei: waardesturing vanuit het gebied is ook aantrekkelijk voor partijen in de landbouw, in de zorg, in het onderwijs en de woonsector. Die sectoren zijn tot nu toe niet nadrukkelijk aangehaakt.
De Waterpoort werkwijze wordt nooit dwingend voorgeschreven. Het is een aanbod en een uitnodiging. De mensen met eigen Waterpoort ervaring zijn beschikbaar om anderen te helpen. Zo groeit het netwerk.
