Verslag van Krabbegats Vastenavend
Terwijl het Zevenbergse voorzichtig bijkomt van de vierde fuifdag, maak ik me snel uit de voeten richting het Krabbegat, ofwel Bergen op Zoom. Een half uurtje sturen richting de vestingstad in sleutelvorm, waar het theater De Maagd heet, vernoemd naar het feit dat Bergen op Zoom eeuwenlang een onneembare vesting was.
In deze stad wordt geen carnaval gevierd; hier viert men ‘Vastenavend’. In de basis hetzelfde idee van feestvieren voorafgaand aan de vastenperiode; de uitvoering is hier toch echt anders dan in heel veel alle andere Brabantse plaatsen.
In Bergen op Zoom wordt het Bourgondisch carnaval gevierd en hoewel dat in meer plaatsen in West Brabant het geval is zijn er toch aanzienlijke verschillen. In de meeste plaatsen verkleedt men zich als een ‘karakter’ of in een bepaald thema en heeft de feestvreugde een hoog Apres-Ski gehalte. Niet hier; in het Krabbegat, vernoemd naar de vroegere Meerkrapteelt, waar de zo bekende rode kleurstof uit gewonnen werd, maakt men vooral een eigen creatie van bij voorkeur oude kleding of stoffen. Belangrijk daarbij is dat er standaard een boerenzakdoek met de punt naar voren en de knoop naar achteren wordt gedragen. Uiteraard mag een vitrage gedragen om de nek of omgeslagen om de schouders hierbij niet ontbreken!
De outfit en dan met name de vitrage kent zijn oorsprong door de armoede die er heerste na de tweede wereldoorlog, toen mensen geen geld hadden voor nieuwe en bijzondere kostuums. Arm en rijk konden zo toch verkleed feestvieren en hoefden slechts een vitrage van het raam af te rukken.
Hoewel de naam Krabbegat verwijst naar de meerkrap is dit in de loop van de jaren verbasterd naar de Krab en zo zie je overal op gevels, in hangers en op insignes de afbeelding van het meerpotige schaaldier.
Stemmen en inhaken; arm in arm van links naar rechts bewegen doet men hier in plaats van met zijn allen in een lange sliert met de handen op de schouders een polonaise vormen en ook hoor je hier niet van bloemetjes gordijnen en paarden in de gang, maar heeft Bergen op Zoom haar eigen muziek, sinds 1946 ingezongen door louter mannen en wel in Bergs dialect. De Krabbegatse Vastenavend lijkt meer een besloten feest voor de eigen mensen en een feestganger van buitenaf zal zich hier waarschijnlijk gemakkelijk een vreemde eend in de bijt voelen.
Leuk weetje is wel dat de eerste optekeningen van de feestelijkheden rondom Vastenavend al dateren vanuit de Middeleeuwen en dat het vooral een feestmaal was waar tijdens men elkaar belachelijk maakte.
Tijdens een wandeling door de stad zie je dat er op diverse plaatsen wordt verwezen naar Vastenavend. Zo is er verscholen op een gevel een beeltenis van een vrouwtje gehuld in vitrage en verwijst een putdeksel ook naar het chagrijn dat vertrapt dient te worden zodat de leut kan zegevieren. Wanneer je straks in het voorjaar een dagje uit wilt, boek dan eens een gids via het VVV of via de Stadsgidsen. Een fijne club enthousiaste mensen, die graag en vol liefde over hun stad, de geschiedenis en de gebruiken rondom Vastenavend vertellen. Ze kunnen je zelfs meenemen onder de grond, waar tijdens de aanleg van een nieuwe wijk een stuk stadsmuur ontdekt werd!
Omdat de optocht hier rond 12:30 uur begint, besloot ik in de vroege ochtend een rondje te doen langs een aantal leuke plekken. De straten in de binnenstad zijn nagenoeg leeg, weinig auto’s en af en toe een verdwaalde feestganger. Op de Markt zijn de voorbereidingen in volle gang. Het plein nog leeg. Een paar uur later zal het hier ramvol staan.
Ik schreef het al eerder; de laatste jaren heeft Bergen op Zoom door de omzwervingen door het Waterpoort gebied mijn hart een beetje gestolen. De ligging nabij het water dat vol voedsel zit, denk aan ansjovis, krabben dus en oesters. Met Op het land van de Brabantse wal mooie streekproducten als aardbeien en asperges kun je je voorstellen dat het op gastronomisch gebied hier ook goed toeven. Niet alleen op carnavalsgebied is het hier Bourgondisch dus!
Deze op heuvels gebouwde vestingstad huisvest het enige stadspaleis van Nederland, het Markiezenhof, een voorloper van het Europees Parlement. Ook vind je op de grote Markt hotel de Draak, wat de oudste herberg van Nederland is en waar het nog altijd goed logeren en van eten en drinken is!
Het belangrijkste bouwwerk en ‘Landmark’ van de stad is denk ik toch wel de Peperbus; de kerktoren van de Sint- Geertrudiskerk, die ooit werd verwoest door een brand tijdens de Franse belegering in 1747.
Bij de herbouw in 1750 kreeg de toren, die inclusief haan 62,10 m hoog is deze vorm, die gelijkenis heeft met een peperbus. De Peperbus is het hart van de stad en uitkijkend over de Markt waakt hij over de bewoners van de stad. Tijdens Vastenavond wordt hij verkleed als boer en spreekt ie zelfs het volk toe!
Terwijl ik dit verhaal afrond, ligt Vastenavond alweer achter ons, de straten zijn weer schoon, de lente komt eraan. Krabbegat heet weer Bergen op Zoom.
De lente lonkt en zo ook maken we ons op voor nieuwe avonturen!
Pak de fiets en ga deze stad eens ontdekken, de streekproducten en de Linie van de Eendracht, verdiep je eens in de geschiedenis en cultuur en vergeet onderweg niet te genieten van de natuur, want dit gebied is buitengewoon veelzijdig!