AFC als icoon
Op woensdagmiddag 13 februari 2013 organiseerde NieuwLandschap, in samenwerking met Suiker Unie en Waterpoort, de workshop ‘AFC als icoon’. In hoeverre kunnen bedrijven en bewoners rondom het Agro Food Cluster samen met het cluster optrekken om een gebied te creëren met meer ruimtelijke kwaliteit? Bij de workshop waren verschillende bedrijven en organisaties uitgenodigd – van de Kamer van Koophandel tot de Rabobank, van chemiebedrijf Sabic tot woningcorporatie Stadlander.
Het Agro & Food Cluster (AFC) Nieuws Prinsenland is een initiatief van Suiker Unie en de Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij (TOM). Dit plan is al in ontwikkeling. De vraag is nu of het AFC overlap heeft met andere opgaven en ambities in de regio.
Burgerinitiatief
Naast het concrete initiatief van Suiker Unie en de TOM stonden tijdens de workshop twee andere initiatieven centraal. Het burgerinitiatief Energiek Moerdijk is een poging om als bewoners zelf energie in te kopen, te produceren en te besparen. Dat inkopen doet de organisatie het liefst bij energieproducerende bedrijven uit de buurt. Oprichter Michael Daamen: ‘We moeten energiestromen labellen. Dat mensen zien: hé, mijn stroom is afkomstig van de biovergister op het AFC, of van die windmolen daar. Dan krijgt dit soort ingrepen in het landschap betekenis, dan snappen mensen het.’ De grondhouding van Energiek Moerdijk is simpel: als je iets wilt veranderen, als je iets verlangt, moet je zelf iets bijdragen. Burgers moeten zich professioneel organiseren en presenteren, en met ideeën komen.
Horizontale synergie
Het andere initiatief kwam van de provincie Noord-Brabant. Het wil ‘horizontale synergie’ tussen bedrijven stimuleren. Daarvoor voerde Ronald Kramps, programmaleider van Waterpoort, verschillende redenen aan. ‘De provincie moet grote bedrijven faciliteren en zorgen dat ze in de regio blijven. Door samenwerking te stimuleren zijn we in Waterpoort minder afhankelijk van besluiten van buiten de regio. Tot slot: het moet ook leiden tot een betere binding met de omgeving, tot een betere relatie met de buren.’
Op het eerste gezicht leken de gemeenschappelijke waarden voor het oprapen te liggen – op het gebied van energiewinning- en uitwisseling, samenwerking, bedrijven in de regio houden. Maar de werkelijkheid bleek minder overzichtelijk.
Samenwerken
Tijdens het eerste deel van de middag werd duidelijk dat samenwerken met andere bedrijven en vooral ‘het oog hebben voor de omgeving en de buren’ niet vanzelfsprekend is. Paul Hagens van Suiker Unie stelde dat hij voor tachtig procent van zijn activiteiten actief is op nationaal en internationaal niveau: ‘Hoe belangrijk is de aandacht voor de directe omgeving? Alleen als het gaat om het woonklimaat van onze werknemers – die overigens bijna allemaal elders wonen – kan het een rol spelen. En voor de realisatie van het AFC hebben we een burenraad opgericht.’
Het viel niet mee om de gesprekken in de juiste richting te sturen. Dat had te maken met het feit dat de ondernemers, bewoners en maatschappelijke organisaties voor het eerst met elkaar in gesprek waren. Dat op zich was al winst: er ontstonden ter plekke potentiële allianties – hoewel dit nog niet leidde tot gedeelde doelen en concrete projecten. Er is een duidelijke verklaring voor het feit dat bedrijven elkaar amper kennen. Ze kwamen ooit van elders naar Waterpoort vanwege de ruimte en de goede bereikbaarheid door waterverbindingen, spoorlijnen en wegen. De regio zelf, de omgeving of het landschap speelden in die vestigingskeuze geen enkele rol.
Aan een gesprekstafel werden door afgevaardigden van grote industriële spelers – Sabic, Havenschap Moerdijk, Suiker Unie – kansen gezien voor samenwerking en kennisdeling, maar werd tevens benadrukt dat de onafhankelijkheid om zelf beslissingen te nemen niet in het geding mag komen. Wordt vervolgd!